https://www.youtube.com/watch?v=_Dhj-RqfGe4


Hệ thần kinh người (Phần 1) - Tủy sống và ngoại vi

Giới thiệu chung

Video giải thích về hệ thần kinh người, tập trung vào tủy sống và hệ thần kinh ngoại vi. Hệ thần kinh là một hệ thống phức tạp bao gồm vô số tế bào thần kinh xử lý kích thích từ môi trường. Nó được phân chia thành hệ thần kinh trung ương và hệ thần kinh ngoại vi.

Hệ thần kinh ngoại vi

Hệ thần kinh ngoại vi, màu vàng trong video, trải khắp cơ thể. Nó bao gồm các dây thần kinh nối với tủy sống.

Hệ thần kinh trung ương

Hệ thần kinh trung ương bao gồm não và tủy sống. Tủy sống nằm trong cột sống, được bảo vệ bởi các lớp màng (màng cứng, màng nhện, màng mềm) và được bao bọc bởi các xương sống.

Cấu trúc tủy sống

Tủy sống được cấu tạo bởi các dây thần kinh, phân thành sợi thần kinh hướng tâm và sợi thần kinh li tâm. Sợi hướng tâm truyền xung thần kinh từ các thụ thể cảm giác tới hệ thần kinh trung ương, trong khi sợi li tâm truyền xung thần kinh từ hệ thần kinh trung ương đến các cơ quan, chủ yếu là cơ và tuyến.

  • Hạch thần kinh sống lưng (dorsal root ganglion): Nơi chứa thân của các neuron hướng tâm.
  • Các lớp màng bảo vệ: Bao gồm màng cứng, màng nhện và màng mềm.
  • Sợi thần kinh: Bao gồm các lớp tế bào Schwann tạo lớp myelin quanh trục thần kinh, giúp tăng tốc độ truyền xung. Các khoảng cách không có myelin gọi là nút Ranvier.

Cấu trúc tế bào thần kinh

Tế bào thần kinh bao gồm:

  • Thân tế bào: Chứa nhân tế bào.
  • Nhánh sợi (dendrites): Nhận các kích thích.
  • Trục thần kinh (axon): Truyền xung thần kinh.
  • Cúc tận cùng (terminal buttons): Kết nối với tế bào thần kinh khác thông qua khe synapse.

Cơ chế truyền xung thần kinh

Các xung thần kinh được truyền đi qua các bước:

  • Xung điện đến cúc tận cùng.
  • Kênh canxi mở ra, canxi đi vào.
  • Các túi chứa chất dẫn truyền thần kinh (neurotransmitters) hợp nhất với màng tế bào.
  • Chất dẫn truyền thần kinh được giải phóng vào khe synap.
  • Chất dẫn truyền thần kinh liên kết với thụ thể trên màng tế bào tiếp nhận.
  • Việc liên kết này tạo ra một xung điện mới.

Vai trò của các thụ thể

Các thụ thể ở da, như các thể Meissner, tế bào Merkel, và thể Ruffini, chuyển đổi các kích thích cơ học thành xung điện. Các thụ thể khác nhau có khả năng thích ứng khác nhau.

Cảm giác và phản xạ

Xung điện từ thụ thể được truyền lên tủy sống, rồi lên não để xử lý. Ngoài ra, phản xạ có thể được xử lý trực tiếp trong tủy sống, ví dụ như phản xạ khi bị bỏng.

Kết luận

Video đưa ra một cái nhìn tổng quan về cấu trúc và chức năng cơ bản của hệ thần kinh, tập trung vào tủy sống và hệ thần kinh ngoại vi. nó giải thích cách các xung thần kinh truyền qua các neuron và làm thế nào các thụ thể cảm nhận các kích thích và dẫn đến phản ứng.

 

Hệ Thần Kinh Con Người (Phần 1) - Tủy Sống và Ngoại Biên (Animation)

Trong video này, chúng ta sẽ tìm hiểu về hệ thần kinh con người với sự trợ giúp của những hình ảnh tuyệt đẹp chưa từng thấy. Hệ thần kinh của cơ thể là một hệ thống phức tạp, bao gồm vô số tế bào thần kinh giúp xử lý các kích thích từ môi trường. Thông thường, hệ thần kinh được chia thành hai phần: hệ thần kinh trung ương và hệ thần kinh ngoại biên.

Hệ thần kinh ngoại biên trải dài khắp cơ thể, được hiển thị trong video bằng màu vàng. Trong khi đó, não và tủy sống là một phần của hệ thần kinh trung ương, được bảo vệ bởi hộp sọ và cột sống. Cột sống được cấu thành từ các đốt sống riêng lẻ, bao bọc một ống tủy chứa mô mỡ, mô liên kết và tủy sống. Giống như não, tủy sống cũng được bao bọc bởi ba màng: màng ngoài cùng là dura mater, màng arachnoid mater nằm ngay dưới dura mater, và màng pia mater kết nối với arachnoid mater thông qua các sợi trabeculae.

Dây thần kinh tủy sống thuộc hệ thần kinh ngoại biên dẫn truyền tín hiệu đến và đi từ tủy sống. Dây thần kinh này được chia thành sợi thần kinh hướng tâm (afferent) và ly tâm (efferent). Sợi hướng tâm dẫn các xung thần kinh từ các thụ thể cảm giác đến hệ thần kinh trung ương, trong khi sợi ly tâm truyền các tín hiệu từ hệ thần kinh trung ương đến các cơ quan đích, chủ yếu là cơ và tuyến.

Khi xem xét kỹ hơn, chúng ta sẽ thấy các hạch tủy sống hay còn gọi là hạch rễ lưng (dorsal root ganglion). Các dây thần kinh tủy sống bao gồm các mạch máu và nhiều sợi thần kinh. Nhiều sợi thần kinh tập hợp thành bó thần kinh (nerve fascicle), được bao bọc bởi mô liên kết gọi là endoneurium. Dưới lớp bảo vệ này, các tế bào Schwann có thể quấn quanh trục thần kinh (axon) để tăng tốc độ dẫn truyền xung thần kinh nhờ các đoạn ngắt quãng gọi là nút Ranvier.

Hãy xem qua cấu trúc cơ bản của một tế bào thần kinh. Tế bào thần kinh bao gồm trục thần kinh, thân tế bào với nhân phát sáng, và các nhánh đuôi gai (dendrites) chủ yếu để nhận tín hiệu. Ở cuối trục thần kinh là các nút tận cùng (terminal buttons), nơi diễn ra quá trình truyền tín hiệu tại synapse. Khi một xung động điện đến nút tận cùng, các kênh canxi ở đây sẽ mở ra, cho phép ion canxi đi vào, kích hoạt các túi chứa chất dẫn truyền thần kinh (neurotransmitters) như những quả cầu màu đỏ. Các chất dẫn truyền này được phóng thích ra ngoài qua màng tế bào, một quá trình gọi là xuất bào (exocytosis).

Sau đó, chất dẫn truyền thần kinh gắn vào các thụ thể trên màng tế bào của tế bào tiếp nhận, chuyển đổi tín hiệu hóa học thành xung điện. Điều này cho phép tín hiệu được truyền từ một tế bào thần kinh đến tế bào khác hoặc đến tế bào cơ để kích hoạt chuyển động.

Quay lại với tủy sống, các dây thần kinh cảm giác truyền tín hiệu từ ngoại vi (ví dụ, từ da) đến tủy sống, nơi tín hiệu tiếp tục đến não để xử lý. Tủy sống cũng có thể xử lý trực tiếp các tín hiệu này để tạo ra phản xạ, ví dụ khi bạn chạm vào vật nóng. Trong trường hợp đó, thụ thể ở da truyền tín hiệu qua neuron cảm giác đến neuron trung gian trong tủy sống, từ đó kích hoạt neuron vận động để co cơ nhanh chóng rút tay lại.

Ngoài ra, các lớp da khác nhau chứa các thụ thể cảm giác như thể Meissner corpuscle, Merkel cells, và Ruffini corpuscle. Mỗi loại thụ thể này phản ứng với các kích thích khác nhau, ví dụ như áp lực, kéo giãn hoặc thay đổi động.

Như đã đề cập, xám chất ở tủy sống chứa thân tế bào, trong khi trắng chất bao gồm sợi thần kinh truyền tín hiệu đến và đi từ não. Tủy sống là nơi diễn ra nhiều hoạt động phản xạ tự động giúp bảo vệ và duy trì cơ thể.