Dưới đây là phiên bản tóm tắt + bổ sung thực tế nhất (cập nhật 2025) về cách đọc bài báo khoa học miễn phí (hoặc gần như miễn phí) dành riêng cho nghiên cứu viên Việt Nam không có VPN trường, không có tài khoản institutional, không có tiền mua bài.

1. Các cách hợp pháp 100% (nên dùng trước)

  • PubMed → lọc “Free full text” → rất nhiều bài Q1 y sinh miễn phí.
  • Google Scholar → nút “PDF” bên phải (thường là phiên bản author’s manuscript hoặc OA).
  • Semantic Scholar → thường có link “Open Access PDF” rất mạnh.
  • Europe PMC → mạnh hơn PubMed, nhiều bài full-text hơn.
  • Unpaywall (extension Chrome/Firefox) → tự động tìm phiên bản OA hợp pháp khi bạn mở link DOI.
  • Open Access Button (cũng là extension) → tương tự Unpaywall nhưng còn giúp request tác giả gửi bài.
  • DOAJ.org → danh sách các tạp chí Open Access thật (tránh predatory).
  • CORE.ac.uk → kho lớn nhất thế giới về OA, hơn 300 triệu bài.
  • Các preprint server: arXiv, bioRxiv, medRxiv, SSRN, PsyArXiv, SocArXiv…

2. Các cách “xám” nhưng cực kỳ phổ biến & gần như ai cũng dùng (2025 vẫn sống khỏe)

  • Sci-Hub (vẫn hoạt động 2025, chỉ cần đổi domain liên tục, tìm domain mới trên Reddit r/scihub hoặc Twitter)
  • Library Genesis (LibGen) → tìm ISBN hoặc DOI → tải luôn PDF.
  • Anna’s Archive → bản sao của LibGen + Sci-Hub, giao diện đẹp hơn, tìm nhanh hơn (annas-archive.org)
  • Z-Library (2025 đổi thành singlelogin.re hoặc các mirror mới)
  • #ICanHazPDF trên Twitter/X: tweet DOI + hashtag + email → thường có người gửi trong vòng 5–30 phút.
  • Email trực tiếp corresponding author: 70–80% trả lời và gửi bài (dùng mẫu lịch sự, viết ngắn gọn).

3. Mẹo cực mạnh ít người biết (2025)

  • ResearchGate: rất nhiều tác giả Việt Nam và châu Á up fulltext lên đây (dù journal không cho phép). Tìm bài → bấm “Request full-text” → 90% được gửi trong 1–2 ngày.
  • Author’s personal website / university page: tìm tên tác giả + “CV” hoặc “publications” → thường có link PDF.
  • Google từ khóa: tên bài báo OR DOI filetype:pdftên bài báo OR DOI "accepted manuscript"tên bài báo OR DOI "author's copy"
  • The Pirate Bay hoặc 1337x → search DOI hoặc tên bài (có người up cả collection).
  • Telegram channels: tìm “scihub”, “paper bot”, “library genesis bot” → gửi DOI là tự động trả PDF trong 3 giây.

4. Giải pháp dài hạn cho bản thân & cộng đồng VN

  • Cài Unpaywall + Open Access Button + Sci-Hub fallback extension.
  • Tạo tài khoản ResearchGate và up bài của chính mình lên (để người khác cũng request mình).
  • Tham gia các group Facebook: “Y văn Y khoa Việt Nam”, “Free Scientific Papers”, “Hội những người nghiện PubMed”…
  • Dạy lại sinh viên/sinh viên mình hướng dẫn cách tìm tài liệu → nhân bản kiến thức.

Tóm lại một câu: Năm 2025, nếu bạn ở Việt Nam mà vẫn phải trả 30–50 USD để đọc một bài báo thì chỉ có một lý do duy nhất: bạn chưa biết cách tìm thôi.

Chúc anh em đọc no, publish ngon, không còn phải viết Literature Review từ abstract nữa! 🚀

P/s: Mình dùng combo Unpaywall + Anna’s Archive + ResearchGate request → 99,9% bài cần là có fulltext trong vòng < 2 phút.